"Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η χώρα ζει αναμφίβολα μια δύσκολη συγκυρία, το πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε αναβρασμό, στην κοινωνία επικρατεί αγωνία και αγανάκτηση. Έχει νόημα λοιπόν μια συζήτηση, σε αυτές τις συνθήκες, για το Τσερνόμπιλ και τη Φουκουσίμα και τα τραγικά αποτελέσματα αυτών των πυρηνικών ατυχημάτων;

Θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι η συζήτησή μας δεν είναι άκαιρη. Και δεν είναι άκαιρη για δύο λόγους:

Πρώτον γιατί η αναφορά σε τέτοιου ασύλληπτου μεγέθους τραγωδίες, που είναι αποτέλεσμα της αέναης πάλης του ανθρώπου να καθυποτάξει τις δυνάμεις της φύσης προς όφελός του, μας επιτρέπει να τοποθετούμε στις σωστές του διαστάσεις το δικό μας δράμα.

Δεν εννοώ, βεβαίως, ότι όσα ζούμε είναι αμελητέα, ή ότι μπροστά στο μεγάλο πόνο θα πρέπει να οδηγηθούμε στη μοιρολατρία. Αντιθέτως, οι συγκρίσεις μπορούν να λειτουργήσουν στην κατεύθυνση της τόνωσης της αυτοπεποίθησης, τής αποφασιστικότητας ότι τα δικά μας, δύσκολα, αλλά όχι ανυπέρβλητα, προβλήματα μπορούμε να τα λύσουμε, μπορούμε και πάλι να βρούμε το νήμα για την πρόοδο και την ελπίδα.

Ο δεύτερος λόγος, που κάνει τη συζήτησή μας επίκαιρη και χρήσιμη είναι ότι τα πυρηνικά αυτά ατυχήματα, στο Τσερνόμπιλ το 1986 και φέτος στη Φουκουσίμα, μας δίνουν τη δυνατότητα να καταλήξουμε σε ορθότερα συμπεράσματα και για τους δικούς μας σχεδιασμούς για το μέλλον.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το παγκόσμιο οικονομικό μοντέλο βασίζεται στην καλπάζουσα ανάπτυξη, στην διαρκή εξυπηρέτηση των ακόρεστων καταναλωτικών αναγκών δισεκατομμυρίων καταναλωτών. Και καθώς σε αυτή την παγκόσμια κοινότητα των καταναλωτών προστίθενται πληθυσμοί από χώρες και περιοχές που μέχρι πρότινος συγκαταλέγονταν στον τρίτο ή και στον τέταρτο κόσμο, οι παραγωγικοί ρυθμοί είναι απίστευτα γρήγοροι. Το μοντέλο αυτό απαιτεί όλο και μεγαλύτερες ενεργειακές πηγές.

Η πυρηνική ενέργεια, για αρκετές δεκαετίες, ακόμη και μετά το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, θεωρούνταν μια σίγουρη, οικονομική και ελάχιστα επιβαρυντική για το περιβάλλον ενεργειακή λύση. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το 76% του ηλεκτρικού ρεύματος στη Γαλλία, προέρχεται από δίκτυο 58 πυρηνικών εργοστασίων.

Η αλήθεια είναι ότι το Τσερνόμπιλ πέρασε στην ιστορία περισσότερο γιατί κατέδειξε τόσο εκκωφαντικά τις εσωτερικές αδυναμίες του τεράστιου αυτού κράτους, της Σοβιετικής Ένωσης. Έως τότε, πίσω και από τα τείχη που είχαν υψωθεί στον ψυχροπολεμικό κόσμο, η εικόνα που έφτανε στους πολίτες της Δύσης ήταν εντελώς παραπλανητική.

Στο σχεδιασμό πυρηνικών εργοστασίων για την παραγωγή ενέργειας μπήκαν από τότε και άλλα κράτη. Εδώ στη γειτονιά μας, εκτός από τη Βουλγαρία, στη διαδικασία αυτή έχουν μπει, και ακόμη να τονίσω ότι δεν έχουν εγκαταλείψει τα σχέδιά τους, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Αλβανία, τα Σκόπια και βέβαια η Τουρκία, που δείχνει εξαιρετική κινητικότητα.

Είναι ηλίου φαεινότερον ότι εκτός από τις όντως αυξανόμενες ανάγκες του αναπτυξιακού μοντέλου υπάρχει και η πρόθεση ενίσχυσης της γεωπολιτικής θέσης των συγκεκριμένων κρατών, μέσα από την αύξηση της ενεργειακής τους αυτάρκειας. Εξελίξεις που ασφαλώς ως Ελλάδα δεν επιτρέπεται να μας αφήνουν αδιάφορους.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η θετική αυτή προσέγγιση για την πυρηνική ενέργεια είχε σχεδόν παγιωθεί έως τις ημέρες που στους τηλεοπτικούς μας δέκτες παρακολουθήσαμε σκηνές της Αποκάλυψης στη μακρινή Φουκουσίμα, της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου. Ένα φυσικό φαινόμενο, σχετικά συχνό στις περιοχές αυτές, προκάλεσε συνέπειες πολύ πιο οδυνηρές και μακροχρόνιες καταστρέφοντας ένα ανθρώπινο έργο, τους πυρηνικούς σταθμούς.

Τα τραγικά αυτά γεγονότα, πιστεύω ότι ήταν καταλυτικά στον τρόπο που όλος ο κόσμος βλέπει πλέον την πυρηνική ενέργεια. Όταν ένα έθνος τόσο εξελιγμένο τεχνολογικά, τόσο πειθαρχημένο στο κοινό καθήκον, με τέτοιο προγραμματισμό όπως είναι το ιαπωνικό, φαίνεται να αδυνατεί να προβλέψει ένα τέτοιο ολέθριο σενάριο, αδυνατεί να ελέγξει μια τέτοια καταστροφή, δεν μπορεί παρά να γίνονται εύλογες και μάλλον θλιβερές συγκρίσεις.

Τα αποτελέσματα αυτής της νέας οπτικής τα βλέπουμε ήδη στις κοινωνίες ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Γερμανία,  η Ελβετία και η Ιταλία, που τάσσονται όλο και πιο κατηγορηματικά ενάντια στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας.

Τα νέα δεδομένα, μας αναγκάζουν πλέον και εμάς να προσαρμοστούμε σε αυτά. Μια σεισμογενής χώρα, όπως η Ελλάδα, θα ήταν μάλλον παρακινδυνευμένο να προχωρήσει στη δημιουργία πυρηνικών εργοστασίων. Έστω και αν μας εξασφαλιστεί από τους επιστήμονες ότι η πιθανότητα ατυχήματος είναι μία στο εκατομμύριο. Η Φουκουσίμα μας δίδαξε ότι δεν επιτρέπεται να ζούμε με την απειλή.

Την ίδια ώρα, όμως, πρέπει να γνωρίζουμε ότι οφείλουμε να απαντήσουμε σε δύο κρίσιμα ζητήματα:

Το πρώτο, αφορά στο τι μέλλει γενέσθαι με τις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της χώρας και την υποχρέωση να την καταστήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο αυτάρκη, λαμβανομένων υπ’ όψιν και των κακών οικονομικών μας.

Η μόνη απάντηση που μπορεί να δοθεί σε αυτό είναι, κατά την άποψή μου, ο σχεδιασμός ενός άλλου αναπτυξιακού μοντέλου, λιγότερο ενεργοβόρου, περισσότερο φιλικού στο φυσικό περιβάλλον, με ολοένα μεγαλύτερη συμμετοχή σε αυτό των εναλλακτικών, Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ιδιαιτέρως αξιοποίηση της αιολικής, γεωθερμικής και ηλιακής ενέργειας.

Πιστεύω ότι, αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα για τη χώρα, και βέβαια το νέο οικονομικό μοντέλο, το νέο μοντέλο ανάπτυξης θα διέπει αυτό που αρχίσαμε ήδη να οριοθετούμε ως νέα μεταπολίτευση.

Και το δεύτερο ζήτημα, που απαιτεί εκ μέρους μας εγρήγορση και σχεδιασμό, είναι τι θα γίνει με τους πυρηνικούς σταθμούς που προγραμματίζουν οι γείτονές μας και ιδιαίτερα η Τουρκία. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν παρά τα όσα συνέβησαν στη Φουκουσίμα δήλωσε ότι δεν εγκαταλείπει τα σχέδια για πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου.

Η ύπαρξή τέτοιων σταθμών σε απόσταση αναπνοής από την Ελλάδα, και σε επικίνδυνες γεωλογικές συνθήκες, συνιστούν άμεσο κίνδυνο για τη χώρα. Και για το λόγο αυτό είμαστε υποχρεωμένοι με διεθνή συντονισμό να αποτρέψουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Όπως επίσης, χρέος της Ελλάδας είναι να πρωτοστατήσει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επιβολή αυστηρότατων προδιαγραφών ελέγχου των υφισταμένων πυρηνικών εργοστασίων.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το τίμημα της φθηνής ενέργειας το πλήρωσε ακριβά η ανθρωπότητα με συνέπειες για πολλά χρόνια με τερατογενέσεις. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσει η παγκόσμια κοινότητα, σοφότερη μετά και την οδυνηρή εμπειρία της Φουκουσίμα, την ανάγκη ορθολογικότερης διαχείρισης των ενεργειακών πόρων, της εξοικονόμησης ενέργειας και κυρίως της επένδυσης στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Δυστυχώς, η μέχρι σήμερα εμπειρία της εξαιρετικά χαμηλής αξιοποίησης της ηλιακής και αιολικής ενέργειας στη χώρα μας δεν επιτρέπει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

Κλείνω κύριε Πρόεδρε, μεταφέροντας στην κυβέρνηση και τον παριστάμενο υπουργό την έντονη αντίδραση της κοινωνίας της Λάρισας στο ενδεχόμενο εξόρυξης του κοιτάσματος λιγνίτη στην επαρχία Ελασσόνας.

Κύριε υπουργέ,

Κερδίσατε τις εκλογές εκτός των άλλων μιλώντας για πράσινη ανάπτυξη. Οι δηλώσεις του υφυπουργού εσωτερικών κ. Κουκουλόπουλου υπέρ της εξόρυξης του λιγνίτη δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά για τη θέση της κυβέρνησης.

Εμείς πιστεύουμε ότι το μέλλον για την Ελασσόνα δεν μπορεί να είναι ο λιγνίτης αλλά η ήπια ανάπτυξη με έμφαση στην αξιοποίηση του Ολύμπου και των δυνατοτήτων τουριστικής ανάπτυξης που θα δημιουργήσει στην περιοχή, καθώς επίσης η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων με ονομάσία προέλευσης, όπως η φέτα ή το κατσικάκι Ελασσόνας.

Θα θέλαμε μια ξεκάθαρη τοποθέτηση της κυβέρνησης για το τι μέλλει γενέσθαι με τα λιγνιτικά κοιτάσματα, όπως της Ελασσόνας, όπου η τοπική κοινωνία στο σύνολό της, φορείς και κάτοικοι διαφωνούν. Θα αγνοήσετε τη φωνή του λαού;

Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να μη λησμονούμε ότι πυξίδα των πράξεων μας θα πρέπει αν είναι η ομολογία ότι τον κόσμο αυτό τον δανειστήκαμε από τα παιδιά μας".